Mieczysław Lacek
Duchem głębokiego patriotyzmu była przepojona Sodalicja Jasnogórska. Celem Sodalicji Jasnogórskich było bowiem wychowanie członków na dobrych katolików i Polaków. A celem nadrzędnym: odrodzenie moralne i narodowe społeczeństwa. O. Łaziński pisze: W Bogu nadzieja... (że) staną się armią (sodalisi) odrodzenia, wykazując prawdziwą pobożność w modlitwie i czynie, umiejąc łączyć modlitwę i pracę. Stojąc pod sztandarem Boga i Ojczyzny na gruncie katolickim i narodowym, będą pochodnią w ciemnościach życia, ostoją i siłą. 8 grudnia 1916 r., gdy rodziła się Jasnogórska Sodalicja, w Kaplicy Cudownego Obrazu, młodzież męska wypełniając po brzegi kaplicę, dotknęła ryngrafów z wizerunkami Maryi i tysięcznych różańcy, manifestując tym, że chce trwać przy wierze ojców i przy umiłowaniu rodzimej przeszłości.
O. Pius Przeździecki jako Moderator Sodalicji zachęca sodalisów do modlitwy w intencji Ojczyzny, ponieważ trzeba szukać dla Ojczyzny ratunku, aby ten kto już tak wiele zła uczynił, nawrócił się i naprawił zło i wielu na właściwą drogę pociągnął". W r. 1926 Moderator - O. Pius, na uproszczenie odrodzenia duchowego dla Polski, prosił Panie z Sodalicji Mężatek, aby przystępowały w tej intencji do Komunii św. Codziennie kto inny. I tak w niedzielę Komunię św. w intencji Ojczyzny zgodziła się przyjmować P. Birbaumowa, w poniedziałek - P. Gilowa, we wtorek - P. Czyżowa, we środę - P. Sakowska, we czwartek - P. Wosikowa, w piątek - P. Eska i sobotę - P. Glicowa. W r. 1928 zdecydowano się na przyjmowanie Komunii św. na uproszenie pokoju i polepszenie stosunków z Niemcami, Rosją i Litwą. Tak więc: na polepszenie stosunków z Niemcami przyjmowano Komunię św. w pierwszy poniedziałek miesiąca, z Rosją - w pierwszy wtorek miesiąca, a z Litwinami w pierwszą środę miesiąca. Na taką samą intencję w tym samym roku, na wskutek propozycji O. Piusa, 20 sodalisów z Sodalicji Męskiej zdecydowało się na przyjmowanie Komunii św. w tych samych dniach w powyższych intencjach. Ponadto zobowiązali się do przyjmowania Komunii św. w każdą sobotę przed pierwszą niedzielą miesiąca, na intencję Polski. Ta sama Sodalicja Męska, uczestniczyła we Mszy św. dziękczynnej i przyjmowała Komunię św. w każdym roku - dnia 15 sierpnia, poczynając od 1931 r., dziękując za "Cud nad Wisłą" (1920). Przyjmowały Komunię św. na te intencje i inne Sodalicje Jasnogórskie.
Patriotyzm i miłość do Ojczyzny Sodalicje Jasnogórskie okazywały także uczestnicząc we Mszy św. i przyjmując Komunię św. w święta narodowe i rocznice narodowe oraz urządzając okolicznościowe akademie (rocznice: 3 maja, powstania listopadowego, styczniowego itp.). Wystawiano różne sztuki sceniczne m.in. "Noc Listopadową". Sodalisi okazywali swoją postawę patriotyzmu również poprzez apostolstwo wśród społeczeństwa. O. Pius proponował sodalisom stałe takie apostolstwo. Wśród Sodalicji Jasnogórskich największą aktywność na przestrzeni całego okresu międzywojennego okazywały sodaliski z Sodalicji Nauczycielek, żywo zajmujące się katolickim wychowaniem dzieci i młodzieży.
W okresie II wojny światowej O. Polikarp Sawicki podtrzymywał w sodalisach, a oni w innych, wiarę w zwycięstwo. Już 8 grudnia 1939 r. rzucił hasło: "przeciw ufności ufać". W mniejszym gronie powstawała myśl o Nieustannej Nowennie do Królowej Korony Polskiej, z prośbą o ratunek dla Ojczyzny. Sodalisów wykorzystywano w czasie okupacji do kolportażu podziemnej prasy.
Starsi sodalisi w ramach szeroko pojętego patriotyzmu rozwijali akcje charytatywne, szczególnie w sierocińcach, szpitalach i wśród przesiedlonej ludności, dokąd często przenoszono zebrania sodalicyjne, na których wygłaszano także konferencje. Sodalisi chodzili do rannych i uwięzionych na Zawodziu żołnierzy.
Protestowano przeciwko ateistycznym pismom, m.in. przeciw "Głosowi Wolności". Zachęcano do brania udziału w agitacjach wyborczych na rzecz wyboru katolickich posłów na Sejm. Zachęcano do zapisywania się do katolickich związków m.in. do Ligi Katolickiej, do Narodowej Organizacji Kobiet, do Związku Młodzieży Katolickiej. Zobowiązywano do uczestniczenia w ogólnopolskich zjazdach Sodalicji.
Zachęcano też do umartwienia, postów i Komunii św. na rzecz Ojczyzny.
Mieczysław Łacek
