Pierwsza Sodalicja powstała w Kolegium Rzymskim jezuitów w 1563 r. Założył ją O. Jan Leunis. Cel pracy zawarł w słowach: „Przez miłość Panny Najświętszej i wierną Jej służbę dążyć do wybitnej cnoty chrześcijańskiej, aby jako hufiec Maryi dobrze zorganizowany szerzyć królestwo Jej Syna na ziemi”.
Sodalisi łączyli studia z kształtowaniem osobowości i pobożności chrześcijańskiej.
Sodalicja Mariańska szybko rozszerzyła się na cały świat. Powstały sodalicje szkolne, osób starszych, różnych rzemiosł i stanów oraz duchownych. Należeli do nich także królowie, hetmani, generałowie. Z Sodalicji wywodzą się święci i papieże. Sodalisami byli słudzy Boży: Jan Paweł II i Stefan Kardynał Wyszyński.
W Polsce Sodalicje Mariańskie istnieją od 1571 r. W 1949 r. działalność Sodalicji zawieszono, a następnie reaktywowano ją w 1980 r. Polskie Sodalicje Mariańskie są obecnie skupione w Federacji Sodalicji Mariańskich w Polsce.
Sodalisi tworzą „rodzinę maryjną”, „której treścią i duszą była Matka”. Potwierdzają ten cel „Ustawy Zasadnicze Sodalicji Mariańskich” z roku 1910: Sodalicje Mariańskie […], wyrabiają sodalisów na wybitnych chrześcijan, stosownie do stanu swego szukających tak własnej doskonałości, jak zbawienia i udoskonalenia bliźnich, a dzielnie walczących w obronie Kościoła Chrystusowego przeciw wysiłkom jego wrogów.
Do walki, do obrony wiary, miały stanąć kształtowane w Sodalicji Mariańskiej oddziały: „konsekwentnych, oświeconych … katolików, całym sercem oddanych sprawie królestwa Bożego, niezachwianie wierzących, że pod sztandarem swej pani – zwyciężą”. Sodalisi to wyborowy zastęp gorliwych czcicieli i sług Matki Bożej. Sodalicja to „piękna rycerska gwardia Matki Bożej na zbawienie wielu tysięcy, jako ochrona niewinności młodzieńczej, jako szkoła cnoty i świętości dla rożnych stanów; ku zgryzocie i złości tego świata, który ludzi odwozi od Boga, ale ku radości Kościoła świętego i ku czci Najwyższego”.
W Sodalicji Mariańskiej ważne są wszystkie wymiary człowieka:
Wymiar fizyczny: wielu zapomina, że każdy człowiek ma obowiązek dbać również o zdrowie swoje, bo i ciało ludzie zostało stworzone na podobieństwo Boże i co więcej jest świątynią Ducha św.
Wymiar intelektualny: Sodalicja jest „na pierwszym miejscu szkołą pogłębienia religijnej wiedzy”.
Wymiar emocjonalny: „Sodalicja w młodzieży wyrabiała charakter silny przez naukę najzdrowszej pedagogiki Jezusa Chrystusa; wyrabiała w niej wolę przez jej własną pracę, bez musu z góry, w działaniach najszlachetniejszych miłości Boga i bliźnich”. „Sodalicja powinna być kuźnicą mocnych duchów, silnych charakterów, odważnych czynem i słowem jednostek, które, przepojone duchem Chrystusa, wzmocnione ideałami mariańskimi, pójdą na podbój dusz, hen ku zwycięstwu”. Jedna z dominujących cech sodalisa, to „pogoda umysłu” i „równowaga ducha”. To zaufanie Opatrzności Bożej, że Ona wszystkim kieruje, że chce tylko dobra dla człowieka. To cecha przeciwstawna „zgorzknieniu” i „pesymizmowi”.
Wymiar duchowy: Młodzi powinni być przeniknięci tego rodzaju pobożnością i miłością Bożą, by sami z siebie dążyli ku zdobywaniu dobra i pełnili je, aby kiedyś z pożytkiem dla bliźnich tymi cnotami błyszczeli, które nabyli w latach nauki.
Sodalicja wyrabiała w młodzieży przede wszystkim „solidarność i życzliwość pełną poświęcenia”, uczyła „obowiązkowości i poczucia odpowiedzialności za swoje czyny”, zaprawiała ich „do oszczędności i do życia trzeźwego i czystego”, urabiała ich „na dobrych synów Kościoła św. i Ojczyzny”.
Jak młody człowiek stał się duchem sodalisem, to był tym takim później jako: rolnik, rzemieślnik, czy jako wojownik w chorągwi pancernej, czy huzarskiej, czy był wojewodą, czy senatorem, mieszczaninem, czy szlachcicem, ziemianinem, urzędnikiem, dygnitarzem, a nawet królem.
Sodalicja Mariańska uczy, wychowuje i kształtuje…
